(11 февраля) 1418 кече да йӱд шуйнышо Кугу Отечественный сар историйыштына пеш кугу кышам коден. Шучко сар тӱжем дене ешыш ойгым, шинчавӱдым конден. А мыняр еҥын тушан ӱмыржӧ лугыч лийын, мыняр ӱдырамаш тулыкеш кодын, ешым ончен, йӱдшӧ-кечыже пасу пашаште, заводлаште тыршен, шкалан кодыде, сӧй мландыште илаш-колаш кредалше-влаклан кочкышым колтен. Нунак чодырам руымаште, шолым волтымаште тыршеныт…
Тений 9 майыште Сеҥымашлан 70 ий темеш. Сарын кужу, неле корныжым эртыше-влак ий гыч ийыш шагалемыт. Коча-кованан илен лекме тусо пагытыш икмыняр жаплан пӧртылаш, сар жапысе муро, почеламут-влакым колышташ, шуко шарнымаш дене палыме лияш республикыштына эртыше «Сеҥымаш тулсавыш» калык усталык фестиваль йӧным ышта.
Эртыше каныш кечылаште У Торъял, Параньга, Юрино да Волжский районласе эн сай коллектив-влак мастарлыкым ончыктеныт.
У Торъял районысо “Эрвий» фольклор ансамбль зал калыкым марий такмакым муралтен колташ таратыш. А «Ший оҥгыр» ансамбль шӱвыр, тӱмыр, гармонь, шиялтыш, пу совла дене лукмо семже дене марий кундемнан чодыра ден эҥерлан поян улмыж дене палдарен. Кеҥежым тӱшка дене ӱдырамаш-влак шудым удырат («Дива-данс» куштышо ансамбль), изиш умбалнырак ава (М.Ведерникова) йочажлан «Изи макет пеледеш» малтыме мурым мура. Но кенета йоҥгалтше «Сар тӱҥалын!» шомак чыла тидым лугыч ышта. Ӱдыр, ӱдырамаш-влак пелашыштым, качыштым, йолташыштым сарыш ужатат. «Ачамын тӱсшӧ» почеламутым йоҥгалтарымыж дене А.Романова, «Чеверласымаш» куштымаш композиций дене «Линкс» ансамбль залыште шинчыше-влакым шорташ таратышт. «Тыл, ковавший победу» сценке (“Дамки» театр студий) сар пагытысе ӱдырамаш-влакын илен лекташ тӧчымыштым, сарлан полшымыштым ончыктен. Тыгодым залыште шинчыше кажне ветеранын шинча ончылныжо тусо вӱран, ойган сар корно кинолентыла пӧрдын, очыни. Сӧй мландеш вуйыштым пыштыше землякыштлан «Дива-данс» ансамбль «Скорбь» композицийым пӧлеклыш. Тыгодымак сценыш, фотокартычкым кучен, ӱдыр-рвезе-влак лектыныт да коча-коваштын, палымыштын сарыште эртыме корнышт дене палдареныт.
У Торъял районышто кызыт 15 ветеран ила. «Салюты Родины» муро, «Марий Эл» куштымаш сӱрет да У Торъял вел сӱан муро — чылажат Сеҥымашлан пӧлеклалтын. Ты районын коллективше-влак сеҥымашым лишемдаш полшышо-влаклан «Ветеранам посвящается» муро дене шке концерт программыштым мучашлышт.
Параньга районысо военкомат гыч сарыш 5 тӱжем наре еҥ каен, тышеч 3765 еҥже мӧҥгыш пӧртылын огыл. Ты районын коллективше-влак концерт программыштым пӱтынек сеҥымашлан пӧлекленыт. Сар пагыт нерген салтак-влакын шочмо кундемышкышт, лишыл еҥыштлан возен колтымо серышышт гоч пален налына. Сӧй мландыште ик жаплан ойгым, йӧсым мондаш манын, Марий кундем гычат фронтовой бригаде миен. Тудо весела сем, муро, куштымаш дене кредалше-влаклан сеҥымашым лишемдаш полшен. Концертыште ты пашам калык коллектив лӱмым нумалше «Поро кас» мурышо да куштышо ден «Радуга» ансамбль-влак шуктеныт.
Марий, руш, татар коллектив-влак ятыр муро, куштымаш-влакым ончыктеныт. «Зазеркалье” куштышо коллектив «Я не умру…» композицийже дене шокшо кидсовышым сулыш.
Юрино район концерт программыжым «Колыбельная» почеламут дене почын. Сылнымут корныла йоҥгымо годым залын кок велже гыч ӱдыр-рвезе-влак, сарыште лийше да вуйым пыштыше салтак-влакын фотоштым кучен, сценыш кӱзеныт. Ты кундемын 6082 шочшыжо Кугу Отечественный сарыш каен, а 4348 еҥже вуйым пыштен але увер деч посна йомын. Нуным шарналтен, духовой музык ансамбль «Во царствие Твоем», Е.Фокина «О, Господе!», П.Поликарпова «Душа» муро-влакым йоҥгалтареныт. «Закаты алые», «Десятый батальон», «Прощание славянки» муро-влакат сар мландыш “намиен кондышт”. Е.Суворован «Алексей, Алешенька, сынок» почеламутым лудмыж годым капыш йӱштӧ вӱдым опталме гаяк чучын, шуко еҥын шинчавӱдшӧйогыш. Почеламут гоч тудо аван чонжым шортмыжым, ойгырмыжым почын пуыш. Сеҥымаш лишеммеке, тудлан куанен, тушто
лийше-влакын йӱдшӧ-кечыже орланен тыршымыштым шарнен, «Бриз» калык коллектив «Спасибо деду за Победу!» ден «Победная» мурым мурен. Салтак вургеман рвезе-влак тунар мастар муреныт, залыште шинчыше ава-шамыч адакат шортде чытен огытыл.
Волжский районын концерт программыжым ик фотокартычке дене кылденыт. Ик классыште пырля тунемше ныл ӱдыр ден кок рвезе сарыш каеныт. Но тушечын лач ик ӱдыр пӧртылын.
«Йоча-влакын сар нерген шарнымашышт» монологым Е.Салахутдинова мастарын лудын. Тыгодым залыште шинчыше кажне еҥ тушман-влакым осал шомак дене шарналтен, очыни. Вет мыняр салтак, мыняр ӱдырамаш тушман кидеш индыралтын, мыняр йоча ойгеш логалын?!
С.Голомидовын мурымо «Ты только жди» мурыжо, Р.Салахутдиновын «Василий Теркин» поэме гыч, Н.Иванован «Салтак вате» пьесе гыч ужашым мастарын лудмышт чылалан келшен. «Юл сем» ансамбльын гармонистше-влак весела семышт дене куан кумылым ылыжтышт. Нунын весела семышт почеш икмыняр еҥ верыштышт тавалтен шинченыт. Йоча искусство школын вокал ансамбльже «Не завывайте о войне», «Мираж» куштышо коллектив «Рождается новый день» номер-влакым пӧлеклышт. Тыгодым кажне кугыеҥ шке семынже шонен, очыни: «Йоча-влак сар нерген палат, тушто лийше коча-коваштым шарнат, нуным пагалат».
Концертым Е.Антуганова, Т.Иванова, С.Голомидов «Главный праздник» муро дене мучашлышт. Муро йоҥгымо годым тӱрлӧ тӱсан вургемым чийыше йоча-влак сценыш куржын лектыныт да, сеҥымашлан куанен, моло дене пырля куштеныт.
Икманаш, сар пагытлан шагал огыл жап эртен гынат, кугужат-изижат тидым пала, шарна да тушто лийше ветеран-влакым пагала.
А.Байкова.
М.Скобелев ден Д.Речкинын фотошт.