(6 февраля) 1941-1945 ийласе Кугу Отечественный сар нерген шарналтыме годым кумыл тодылалтеш, логарыш кочо комыля кӱза. Марий кундемын шочшыжо-влакат сар деч ӧрдыжкӧ кодын огытыл. Марий Эл Республик гыч сарыш 131340 еҥ каен. Тышеч 71367 еҥже колышылан але йомшылан шотлалтыт.
А тений 9 майыште Кугу Отечественный сарыште сеҥымылан 70 ий темеш. Тидын вашеш Марий Эл Республикысе тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын полшымыж дене калык усталык да культур-каныш шотышто шанче-методике рӱдер «Сеҥымаш тулсавыш» калык усталык фестивальым эртара.
Фестиваль Кугу Отечественный сар жапысе илышым «ончалаш», сӧй тулеш вуйым пыштыше-влакым шарналташ да кызытсе ветеран-шамычым пагалаш, илышым йӧраташ туныкта, вет тусо пагытыште самырык ӱдыр-рвезе-влак тыныс илыш верч илаш-колаш кучедалыныт. Лӱмгече мероприятий усталык коллектив-влакын мастарлыкыштым шуараш, репертуарышкышт патриотизм шӱлышан муро-влакым пурташ полша.
Таҥасымашым 31 январьыште Йошкар-Оласе усталык коллектив-влак почыч. Ты кечын Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш тӱвыра полат чылт мӱкш омарта гай гӱжлен: фойеште ветеран-влак оркестр шоктен, самырыкшат, илалшыжат куштеныт, вальсым пӧрдыныт.
Фестивальым торжественно почмаште Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже, «Сеҥымаш тулсавыш» фестивальын оргкомитет председательже А.Кравченко, Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже, тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министр М.Васютин, Сарын, пашан, Вооруженный Вийын да правам аралыше орган-влакын ветераныштын Всероосийский мер организацийын Марий республиканский организацийжын председательже Р.Кулалаева, Йошкар-Ола администраций вуйлатышын алмаштышыже Л.Ефремова лийыныт.
— Сеҥымашлан 70 ий — тиде кугу дате. Сандене тыгай фестивальым эртарымым сайлан шотлыман, вет Кугу Отечественный сар элыштына илыше кажне еҥын чонышкыжо кугу палым коден, — палемден М.Васютин.
— Республикыштына ветеран-влакым палат, шарнат, сайын илашышт чыла йӧным ыштат. Куандара, ветеран-влакат чулымлыкым ончыктат: тӱрлӧ мероприятийыш ушнат, кушкын толшо тукымым патриотизм шӱлышеш кушташ полшат, — палемден Р.Кулалаева да шушаш пайрем дене чылаштым саламлен, тазалыкым да чыла сайым тыланен.
Йошкар-Оласе коллектив-влак фестивальлан моткоч сайын ямдылалтыныт. Программышкышт рушла, марла муро ден куштымаш-влакым пуртеныт. Зал тич погынышо калык кажне номерым шокшын вашлийын. Сценыш йочасадыш коштшо гыч тӱҥалын, сулен налме канышыште улшо да сарын ветеранже-влакат лектыныт, мастарлыкым ончыктеныт. Кугу Отечественный сарыште лийше-влакым шарнаш, нунылан тӱткышым ойыраш, сареш вуйым пыштыше-влаклан пӧлеклалтше памятник-влакын лӱмыштым палаш, чын ойлаш — тыгай темым оласе коллектив-влак ик эн тӱҥлан шотленыт.
Кокымшо кечын Оршанке ден Шернур районласе коллектив-влак усталыкышт дене палдареныт. Муро, куштымаш, изирак сценке-влак ик жаплан сар пагытыш пӧртылтеныт. Поснак Оршанке гыч руш калык драме театр «На том стоим» сценкыште ялысе ӱдырамаш-влакын илышыштым, сареш сусырген толшо рвезе-влакын ойгыштым, фашизм ваштареш кучедалмаште лийше ӱдырын тулыкеш кодмыжым мастарын модыныт.
А кунам сценыш Кугунур культур пӧрт пеленсе «Гармошечка» калык семӱзгар ансамбль лекте, иктат, очыни, верыштыже тавалтыде чытен огыл. Гармонь, тӱмыр, чечетко, тамбурин, пу совла дене лукмо тӱрлӧ сем кумылым нӧлтен. «Шонанпыл» йоча фольклор ансамбльын участникше-влакат моткоч кертыч. Ӱдыр-рвезе-влакын муралтен тавалтымыштым изижге-кугужге йӧратен онченыт.
Йоча-влакым изинекак семӱзгарлан шӱмаҥдыман, патриотизм шӱлышеш куштыман, коча-кованан, сарыште лийше-влакын тыныс илыш верч кучедалмыштым палаш туныктыман. Тидын шотышто Оршанке велне чот тыршат.
Шернур районысо военкомат сарыш 8479 еҥым колтен, нунын коклаште 324 ӱдырамаш лийын.
Шернур сем», «Марий гармонь, «Пӧлек», «Пеледыш», «Грация», «Яктер», «Ӱжара», «Ласточка», «Радуга», «Олык марий», «Любава» — Шернур район гыч чылаже 11 коллектив фестивальыш ушнен. Изирак-влакат, кугурак-шамычат сценыште мастарлыкым ончыктеныт. Концерт программылан сценарийым культур пӧлкан тӱҥ специалистше Тамара Ивановна Пакеева ямдылен.
— Ме ялысе улына, сандене ял илыш мыланна лишыл. Пӧръеҥ-влакын сарыш кайымекышт, чыла паша ӱдырамаш вачӱмбаке возын. Нуно, нимолан вуйым шупшде, колхоз пашаштат, стройкыштат йӱдшӧ-кечыже тыршеныт, сурт кӧргыштат тошкештыныт, ешым онченыт,фронтлан полшеныт да тыгодымак муралтен, кушталтен, ойгым мондыктареныт. Лач тидым ме муро да куштымаш гоч ончыкташ тыршенна, — умылтара культур Шернур районысо тӱвыра пӧлкам вуйлатыше Августа Швецова.
Пайрем концертым Дарья Лебедева (посёлкысо 2-шо №-ан школ) «Ты помни» муро дене мучашлыш. Тудо яндар йӱкшӧ дене веле огыл, мурын содержанийым, интонацийым чын шынден мурымыж дене калыклан келшен. Муро йоҥгалме годым сцене кок вел гыч фестивальын участникше-влак коча-коваштын, шучко, вӱран сар мландыште лийше ветеран-влакын фотокартычкыштым кидыш кучен лектыныт, сценыш кӱзеныт. Тыгодым залыште шинчыше кажне еҥ, марий кундемын шочшыжо-влакын подвигыштым шарналтен, кугешнен, очыни. Вет сеҥымашлан шагал огыл еҥ вуйым пыштен, мыняр вий-куат кӱлын, пӱжвӱд, шинчавӱд йоген, тургыжланымаш, ойгырымаш нӧргӧ ӱдырамаш-влакын чоныштым коржтарен, шортарен.
А 7 февральыште кид гыч кидыш куснылшо вымпел У Торъял, вара Параньга районлан кусна.
А.Байкова.